Güvenli bağlanmanın önemi ve güvensiz bağlanmanın ruh sağlığı üzerindeki etkileri son yıllarda pek çok uzmanın yakından ilgilendiği bir konu haline gelmiştir. Kaygılı bağlanması olan bireyler değersizlik duygusu hissederler, ilişkisel sıkıntılar yaşarlar ve başkalarının ulaşılabilirliği ve yanıt verebilirliği konusunda aşırı derecede endişelidirler; kaçıngan bağlanması olan bireyler ise yakınlıktan rahatsızlık duyar, duygusal tepkilerini bastırır, kendilerine olan güvenlerini ve bağımsızlıklarını sürdürme çabası içerisine girerler.

Yakın zamanda yapılan dikkat çekici araştırmalardan birinde güvenli bağlanma, öz-şefkat kavramı ile birlikte ele alınmış ve bu ikilinin insanların yaşam kalitesi üzerindeki etkisine bakılmış. Güvensiz bağlanma stillerinin kişinin stresli yaşam olaylarına karşı direncini azalttığı ve kişilerarası ilişkilerinin kalitesini ve refahını olumsuz etkilediği tahmin ediliyor. Bundan yola çıkarak araştırmacılar, güvensiz bağlanması olan bireylerin kendilerine gösterdikleri öz-şefkat derecelerini ölçerek, öz-şefkatin yaşam kalitesi üzerinde bir etkisi olup olmadığını araştırmışlar.

Brophy ve ark. (2020) tarafından yapılan araştırmaya, 2253 kişi katılmış. Araştırmada öz-şefkatin iki alt boyutu, öz-sıcaklık (self-warmth) ve öz-soğukluk (self-coldness) olarak belirlenmiş. Araştırma, öz-eleştiri ile kendini yargılama, sosyal geri çekilme ile birlikte izolasyon ve olumsuz duygularla aşırı özdeşleşmeyi kapsayan öz-soğukluğun, kişinin yaşam kalitesi üzerinde zararlı bir etkisi olduğunu göstermiş.

Araştırmacılar bu sonuçları öz-şefkatin, erken bağlanma deneyimleri ve yatıştırıcı bir sistemin gelişimi ile bağlantılı olduğu şeklinde yorumlamışlar. Kaygılı ve kaçıngan bağlanması yüksek olan bireylerin, erken bağlanma figürlerinden alınamayan rahatlık nedeniyle, kendilerini yatıştırmakta ve kendileriyle şefkatli bir şekilde ilişki kurmakta zorlanabileceğini söylemişler.

Öz-şefkatin hangi unsurlarının yaşam kalitesi üzerinde en büyük etkiye sahip olabileceğine dair fikir elde etmek ve bağlanmanın yaşam kalitesini etkilediği mekanizmaların daha iyi anlaşılması açısından oldukça önemli. Çünkü bu aracı faktörler yetişkinlik döneminde güvensiz bağlanmanın etkilerini azaltılabilir ve bağlanma sitilini değiştirmeye yardımcı olabilir. 

Psikolog Cemre KANAK

Kaynak:

Brophy, K., Brähler, E., Hinz, A., Schmidt, S., & Körner, A. (2020). The role of self-compassion in the relationship between attachment, depression, and quality of life. Journal of affective disorders, 260, 45-52.